Εικ.1. Προσβολή κυπαρισσώνα από το μύκητα Seiridium cardinale
Εισαγωγή
Το αειθαλές ή μεσογειακό κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens), με την πυραμιδοειδή ή οριζοντιόκλαδη ποικιλία του, αποτελεί το βασικότερο στοιχείο της χλωρίδας τυπικού μεσογειακού τοπίου. Χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα για πολλούς και διαφορετικούς σκοπούς, γιατί έχει πολύτιμες βιολογικές ιδιότητες, καθώς και άριστη ποιότητα ξυλείας. Είναι στενά συνδεδεμένο με το ελληνικό τοπίο, χρησιμοποιούμενο ευρύτατα σε πάρκα, δενδροστοιχίες και αρχαιολογικούς χώρους. Είναι το μοναδικό δένδρο που υπάρχει πάνω στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, δίπλα στον Παρθενώνα. Η θρησκευτική του αξία επίσης είναι τεράστια. Ποιός μπορεί να φανταστεί τα μεσογειακά χωριά και κοιμητήρια χωρίς αυτό το δένδρο, με τη θαυμάσια μορφή και το συμβολισμό του;
Το κυπαρίσσι εθεωρείτο ως απρόσβλητο από ασθένειες είδος μέχρι το 1928, όταν για πρώτη φορά περιγράφηκε στην Καλιφόρνια της Αμερικής η γνωστή πλέον ασθένεια του έλκους του κυπαρισσιού, που προκαλείται από το μύκητα Seiridium cardinale. Υπάρχουν όμως και άλλα δύο είδη Seiridium (S. Cupressi, S. unicorne) που σχετίζονται με το έλκος του κυπαρισσιού. Το σημαντικότερο από τα τρία αυτά παθογόνα είναι το S. cardinale. Για τα άλλα δύο θα αναφερθούμε περιληπτικά στο τέλος.
Μετά την αρχική καταγραφή στην Καλιφόρνια το 1928, η ασθένεια αναφέρθηκε στη Ν. Ζηλανδία (1933), στη Ν. Αφρική (1944), στην Αυστραλία (1949) και στην Ευρώπη (1944), όπου προκάλεσε σοβαρές ζημιές στις μεσογειακές χώρες (Εικ. 1).
Στην Ελλάδα η ασθένεια έχει προκαλέσει σοβαρές ζημιές κυρίως σε κοιλάδες με μεγάλη υγρασία ή σε μεγάλα υψόμετρα με ψυχρούς ανέμους στην διάρκεια του χειμώνα, ενώ σε μέρη με ξηροθερμικό κλίμα η ασθένεια εμφανίζεται μόνο σε διάσπαρτες μικροεστίες. Μεγάλες προσβολές παρουσιάζονται στη ΝΔ Πελοπόννησο, Δ. Στερεά Ελλάδα και Ιόνια νησιά (Εικ.2).
Η μεγάλη οικονομική σημασία και σπουδαιότητα που έχει το κυπαρίσσι για τις μεσογειακές χώρες διαπιστώνεται και από το γεγονός ότι η Ε.Ε. χρηματοδότησε τέσσερα κοινά ερευνητικά προγράμματα από το έτος 1982 στα οποία συμμετείχε και η χώρα μας από το 1985. Η κύρια προσπάθεια των προγραμμάτων αυτών ήταν η ανεύρεση ανθεκτικών κλώνων κυπαρισσιού στην ασθένεια, διότι δεν υπάρχει τρόπος αντιμετώπισής της με χημικά μέσα.
Εικ. 2. Βαριά προσβολή κυπαρισσώνα στη Μεγαλόπολη