Εικ.1 . Ενεργό έλκος σε κορμό νεαρής καστανιάς.
Διακρίνονται οι λαίμαργοι βλαστοί.
Εικ. 2. Νεαρή συστάδα καστανιάς με έντονη προσβολή
Εισαγωγή
Το έλκος της καστανιάς που προκαλεί ο μύκητας Cryphonectria (Endothia) parasitica διαγνώσθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Πήλιο από τον Δ. Μπίρη το 1963. Αμέσως μετά ίσχυσε απαγορευτική διάταξη του Υπ. Γεωργίας με την οποία ρυθμίστηκε η μετακίνηση έμφλοιας ξυλείας καστανιάς εκτός Ν. Μαγνησίας για τον περιορισμό επέκτασης της ασθένειας. Παρόλα τα μέτρα, η ασθένεια εντοπίσθηκε τα επόμενα χρόνια σε όλες σχεδόν τις περιοχές όπου αναπτύσσεται η καστανιά σε δάση και καστανεώνες.
Ο μύκητας εισήλθε στη Β. Αμερική από την Ασία στις αρχές του 2Οού αιώνα. Κατά το διάστημα 1904- 1950 νέκρωσε περισσότερα από 30 εκατ. στρ. αμερικανικής καστανιάς Castanea dendata. Στην Ευρώπη η ασθένεια αναφέρθηκε το 1938 στην Ιταλία και από εκεί μεταδόθηκε σταδιακά σε όλη την περιοχή εξάπλωσης της καστανιάς. Στην Ευρώπη όμως η εξέλιξη της ασθένειας παρουσιάζεται λιγότερο δραματική από ότι στις Η.Π.Α., αφενός διότι η ευρωπαϊκή καστανιά (Castanea sativa) αποδείχθηκε λιγότερο ευαίσθητη από την αμερικανική και αφετέρου διότι εδώ εμφανίσθηκαν στελέχη του μύκητα με μειωμένη παθογόνο ικανότητα (υπομολυσματικά). Στα στελέχη αυτά που είναι προσβεβλημένα με τον ιό Cryphonectria hypovirus (με διπλή αλυσίδα RΝΑ) βασίζεται η βιολογική καταπολέμηση της ασθένειας.
Συμπτώματα
0 μύκητας προσβάλλει το φλοιό. Η προσβολή συνήθως εκδηλώνεται σε σημεία όπου υπάρχει διάρρηξη του φλοιού όπως τομές κλάδευσης, διχάλες, σημεία τριβής κλαδιών, σημεία εμβολιασμού (Εικ. 3 επόμενης σελίδας), φαγώματα εντόμων κλπ. Στο σημείο προσβολής ο φλοιός νεκρώνεται και σε νεαρά δένδρα ή κλαδιά γίνεται πορτοκαλέρυθρος έως καστανός. Μέσα και κάτω από το φλοιό δημιουργούνται λευκοκίτρινες μυκηλιακές πλάκες με μορφή βεντάλιας. Στο κάτω μέρος του έλκους εκπτύσσονται λαίμαργοι βλαστοί (Εικ. 1). 'Οταν η νέκρωση του φλοιού και στη συνέχεια του καμβίου επέρχεται με βραδύ ρυθμό, το δένδρο σχηματίζει νέα κύπαρα φλοιού (επουλωτικό ιστό) με αποτέλεσμα τη διόγκωση του κορμού στο σημείο του έλκους και την κατά μήκος ραγάδωσή του. (Εικ. 1). 'Οταν το έλκος περιβάλλει τον κορμό, τότε το επάνω από αυτό τμήμα του δένδρου νεκρώνεται. Οι ρίζες δεν προσβάλλονται από τον μύκητα, σε αντίθεση με την ασθένεια της μελάνωσης της καστανιάς όπου είδη του γένους Phytophtora προσβάλλουν και νεκρώνουν το ριζικό σύστημα των δένδρων. Στην επιφάνεια του φλοιού εμφανίζονται κιτρινοπορτοκαλόχρωμες διογκώσεις όχι μεγαλύτερες από 2 χιλ., τα πυκνίδια, μέσα στα οποία παράγονται τα αγενή πυκνιδιοσπόρια ενώ κάτω από το φλοιό σχηματίζονται τα περιθήκια, μέσα στα οποία παράγονται τα εγγενή σπόρια, τα ασκοσπόρια.